Αποδελτίωση του άρθρου "Cope, B., & Kalantzis, M. (2009). “Multiliteracies”: New literacies, new learning. Pedagogies: An International Journal, 4(3), 164-195".
Σύμφωνα με τους συγγραφείς, στη σύγχρονη και συνεχώς αναπτυσσόμενη εποχή, η εκπαίδευση παρέχει πρόσβαση σε θέσεις εργασίας σαφώς καλύτερα αμειβόμενες, ενισχύει την ικανότητα συμμετοχής στην πολιτική ζωή και υπόσχεται προσωπική ανάπτυξη σε όλους τους τομείς. Μάλιστα την τελευταία δεκαετία, η εκπαίδευση αποτελεί βασικό παράγοντα ανταγωνισμού, τόσο στο εργασιακό επίπεδο, όσο και στο εθνικό και στο προσωπικό. Δεδομένου μάλιστα ότι η γνώση είναι το αποτέλεσμα της μάθησης, η εκπαίδευση είναι πιο σημαντική από ποτέ. Ωστόσο, αν και μια από τις υποχρεώσεις της σύγχρονης «κοινωνίας της γνώσης», αποτελεί η παροχή δωρεάν και υποχρεωτικής εκπαίδευσης, δεν είναι πάντα πραγματοποιήσιμη με αποτέλεσμα να παρατηρείται κοινωνική ανισότητα, και η εκπαίδευση να είναι μια από τις βασικές πηγές αυτής.
Ρίχνοντας μια ματιά στις μαθησιακές μεθόδους του παρελθόντος, το σχολείο ήταν ένα μέρος που ενσάρκωνε στοιχειωδώς τα "βασικά". Τα παιδιά απομνημόνευαν και μάθαιναν σωστά ορθογραφία και γραμματική. Με το πέρασμα του χρόνου έγινε αντιληπτό ότι ο παλιός αλφαβητισμός δεν ήταν επαρκής και χρειάζονται πολύ περισσότερα από τα παραδοσιακά βασικά εφόδια της ανάγνωσης και της γραφής προκειμένου να καταξιωθεί κάποιος επαγγελματικά, κοινωνικά και προσωπικά. Οι παλιές λογικές του αλφαβητισμού και της διδασκαλίας αμφισβητήθηκαν βαθιά από το νέο περιβάλλον πολυμέσων και έτσι αναπτύχθηκε η παιδαγωγική του πολυγραμματισμού, με επίκεντρο τους εκπαιδευόμενους ως παράγοντες των δικών τους διαδικασιών μάθησης, που θα βοηθούσε ρεαλιστικά στην προώθηση της ευελιξίας, της δημιουργικότητας, της καινοτομίας και της πρωτοβουλίας.
Έτσι, εμφανίστηκε η έννοια του πολυγραμματισμού (multiliteracies). Η ιδέα του «πολυγραμματισμού» (εικ.1) όπως αναφέρεται από τους Kalantzis & Cope (2011) αφορά στην «ικανότητα κατασκευής νοήματος σε διαφορετικά πολιτισμικά, κοινωνικά ή ειδικά συγκείμενα καθώς και την ικανότητα χρήσης όχι μόνο αλφαβητικών αλλά και πολυτροπικών αναπαραστάσεων». Πρόκειται στην ουσία για μια ιδέα, η οποία αναφέρεται στην ποικιλία των μορφών κειμένου και πολυτροπικών μηνυμάτων, που σχετίζονται με τις τεχνολογίες της πληροφορίας και των πολυμέσων (εικ.2), αλλά και στην ποικιλία μορφών κειμένου που παράγονται μέσα σε μια πολύγλωσση και πολυπολιτισμική κοινωνία.
Σύμφωνα με τους Cope & Kalantzis, ένας από τους θεμελιώδεις στόχους του πολυγραμματισμού είναι μέσω των ποικιλόμορφων γραμματισμών, να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις μάθησης που υποστηρίζουν την ανάπτυξη ενός ατόμου που είναι άνετο με τον εαυτό του, αλλά και αρκετά ευέλικτο ώστε να συνεργάζεται και να διαπραγματεύεται με άλλους που είναι διαφορετικοί από αυτόν, για να φτάσουν μαζί σε ένα κοινό συμφέρον. Είτε πρόκειται για τους τομείς της διακυβέρνησης, ή της εργασίας ή της πολιτιστικής ζωής.
Η βασική ιδέα του πολυγραμματισμού είναι ο «Σχεδιασμός» της μαθησιακής διαδικασίας με διάφορες μορφές μέσων, ενώ η έννοια αυτή σημαίνει ταυτόχρονα και η μορφολογία, αλλά και η διαδικασία της παραγωγής και έχει τρεις πτυχές:
- Το Σχεδιασμένο: οι διαθέσιμοι πόροι κατασκευής νοήματος.
- Ο Σχεδιασμός: η διαδικασία διαμόρφωσης του νοήματος που περιλαμβάνει την αναπαρουσίαση και τον επανασυνδυασμό, ποτέ όμως δεν υπονοεί επανάληψη του Σχεδιασμένου.
- Το Ανασχεδιασμένο: η έκβαση του σχεδιασμού, κάτι διαμέσου του οποίου ο κατασκευαστής νοήματος έχει επαναπλάσει τον εαυτό του, μια νέα κατασκευή νοήματος που ποτέ δεν αντιγράφει το Σχεδιασμένο.
Χαρακτηριστικά αναφέρεται πως οι έννοιες δεν αναπαρίστανται μόνο με έναν τρόπο, αλλά ποικιλοτρόπως. Παραδοσιακά, η διδασκαλία του αλφαβητισμού έχει περιοριστεί στις μορφές γραπτής γλώσσας. Αντίθετα σήμερα με την παιδαγωγική του πολυγραμματισμού, οι νέες λειτουργίες ανάμειξης πολυμέσων (κινητή ή ακίνητη εικόνα, βίντεο, ηχογράφηση, μουσική κα.) είναι πολύ πιο ισχυρές από ήταν παλιότερα το βιβλίο και η εκτυπωμένη σελίδα. Επιπλέον, κοιτάζοντας κανείς από την πλευρά του αναπαραστατικού παραλληλισμού, οι εικόνες λειτουργούν σαν γλώσσα στην αναπαράσταση των νοημάτων. Πχ. η ενέργεια που εκφράζεται από τα ρήματα στις προτάσεις μπορεί αποτυπωθεί σε εικόνα με τη μορφή διανυσμάτων, ή τα συγκριτικά επίθετα που εκφράζουν το μέγεθος, επίσης με εικόνες. Αν όμως και ο παραλληλισμός επιτρέπει το ίδιο πράγμα να απεικονίζεται σε διαφορετικούς τρόπους, ο νόημα δεν είναι πάντα το ίδιο, καθώς η έννοια που εκφράζεται σε μία λειτουργία δεν μπορεί να είναι απευθείας και πλήρως μεταφρασμένη σε μια άλλη (πχ. η ταινία δεν μπορεί ποτέ να είναι η ίδια με το μυθιστόρημα). Απαιτεί συνεπώς διαφορετικά είδη φαντασίας και μεταμορφωτικής προσπάθειας για την αναπαράσταση των νοημάτων, διαφορετικούς τρόπους γνώσης και μάθησης του κόσμου.
Τα χαρακτηριστικά του πολυγραμματισμού, μπορούν να συνοψιστούν στα παρακάτω:
- Οι πληροφορίες παρουσιάζονται σε μη γραμμική μορφή, πχ. οι λέξεις συμπληρώνονται από οπτικά στοιχεία
-οι πληροφορίες παρουσιάζονται με ποικίλους τρόπους (κείμενο, ήχο, εικόνα κ.λπ.)
- το άτομο να μπορεί να κατανοεί το νόημα των πληροφοριών σε οποιασδήποτε μορφή και αν βρίσκονται
- το άτομο να μπορεί να ασκεί κριτική και να αξιολογεί τις πληροφορίες που του παρουσιάζονται κάθε φορά
- το άτομο να είναι σε θέση να συνθέτει και δικές του παρουσιάσεις, χρησιμοποιώντας διάφορα μέσα (βίντεο, animations, sites, blogs, κ.λπ.)
- να μπορεί να επικοινωνεί, να συνεργάζεται, να συζητάει και να ανταλλάσσει πληροφορίες.
Με τη συνδρομή των νέων τεχνολογικών εργαλείων που είναι διαθέσιμα για τη μετάδοση της πληροφορίας, το νόημα πλάθεται με μεθόδους που είναι όλο και πιο πολυτροπικές και πολυμορφικές. Το νόημα πλέον της γραπτής γλώσσας συνδέεται με σχήματα νοήματος οπτικά, κινητικά, ηχητικά και χωρικά (εικ.3). Συνεπώς, η παιδαγωγική των πολυγραμματισμών κρίνεται αναγκαία για την κατανόηση των νέων μορφών κειμένου. Απαραίτητη προϋπόθεση αποτελεί βέβαια η εξοικείωση με τα τεχνολογικά μέσα, η ύπαρξη του ψηφιακά εγγράμματου πολίτη.
Βιβλιογραφία:
Cope, B., & Kalantzis, M. (2009). “Multiliteracies”: New literacies, new learning. Pedagogies: An International Journal, 4(3), 164-195.
https://multiliteracyrevolution.wordpress.com/category/what-is-multiliteracy/
https://newliteraciesintheworld.weebly.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου